Teknik 16 Ağustos 2024

Buhar Tesisatlarına Dair İpuçları

1. Separatör

Kazan çıkışında ve ana hat girişlerinde cihazlardan önce kullanılması önerilen separatör (su ayırıcı) ile buharla beraber sürüklenen su zerrecikleri tutulur. Bu sayede daha kuru bir buharın sisteme gitmesi sağlanır. Buharın kuru bir şekilde kullanılması ile verim yükselir, direkt buhar püskürtülen proseslerde ürün kalitesi artar ayrıca suyun korozif ve aşındırıcı etkisi önlenerek tesisattaki armatürlerin dayanım ömrü uzatılmış olur.

Buhar kazanlarında yaşanan su sürüklenmesi sorunlarının kesin çözümü için kazan çıkışlarına seperatör kullanılması tavsiye edilmektedir.

2. Buhar Kollektörü

Kollektör buharın dağıtıldığı ünitedir. Kollektörlerde kullanılacak olan kondenstopun, kondensi oluştuğu anda tahliye etmesi ve ağır koşullara dayanıklı olması gerekir. Kollektörler için en uygun kondenstop tipi termodinamiktir.

Kolektör çapı; Dkollektör=√ ((DVana1)²+ (DVana2)²+ (DVana3)²+ (DVana4) ² formülü ile belirlenir.

Kollektörlerde kondensin kolaylıkla boşaltılabileceği kondens cebi yapılarak şekilde gösterildiği gibi kondens tahliyesi sağlanmalıdır.

Kollektörlerde girişler bir tarafta çıkışlar bir tarafta olmalıdır.

Kondens cebi giriş veya çıkışların altında olmamalıdır.

3. Ana Buhar Hattı – Kondens Cepleri

Buhar taşıma hatlarında kondens cepleri için ideal aralık 30 – 50 m dir. Uygun aralıklarla cep yapılarak ana hatta oluşan kondens tahliye edilmelidir. Ayrıca hat yükselmelerinde dirseklerde birikecek olan kondensin de tahliye edilmesi gerekir.

Kondens toplama (cep) çapı DN100 mm boruya kadar anma çapı ile aynı; daha büyük çaplarda iki çap daha küçük seçilir.

Buhar taşıma hatlarında, atmosferik şartlara ve koç darbelerine en dayanıklı olan kondenstop termodinamik tiptir.

4. Hava Problemi ve Hat Sonu Hava Atıcı Uygulaması

Tesisatta hat sonlarında hava atıcı kullanılmalıdır. Bu, sistemin çabuk ısınması ve ünitelere daha çabuk buhar gitmesi için gereklidir. Aksi takdirde hat sonlarında sıkışan hava, buhar emisyonunu zorlaştıracaktır.

Buhar tesisatlarında en iyi verim için kuru buhara ihtiyaç vardır. Ana buhar hattından ünitelere yapılan buhar dağıtımlarında, branşmanlar daima üstten yapılmalıdır. Alttan yapıldığı takdirde buharla birlikte su yürümesine sebep olunacaktır.

KONDENSTOPLAR

Kondenstoplar buhar tesisatının en önemli armatürlerindendir. Kondenstop seçimlerinde ve hat dizaynlarında yapılabilecek hatalar, sistemin veriminin düşmesine neden olacağı gibi armatürlerin de kısa sürede arızalanmasına yol açabilir. Ayrıca, kondenstopların sebep olduğu buhar kaçakları işletmelere parasal açıdan oldukça fazla yük getirmektedir. Bu yüzden proses için en uygun kondenstopun seçilmesi enerji tasarrufu konusunda en büyük adımlardan biridir. Buna bağlı olarak hat dizaynının da kondenstopların çalışmasına engel olmayacak şekilde yapılması gerekir.

Kondenstopların öncesinde pislik tutucu, sonrasında çek vana kullanılması önerilmektedir. Unutulmamalıdır ki, bu armatürler sayesinde hem kondenstopların ömürleri daha uzayacak hem de sistem sağlıklı çalışacaktır.

Aşağıda örnek bir kondestop bağlantı şeması gösterilmiştir. Hatta kullanılacak bir kondenstopun hangi armatürlerle ve sırayla monte edilmesi gerektiği, şekilde gösterilmiştir. Dizaynın buna göre yapılması faydalı olacaktır.

1. Ball Valve 2. Strainer 3. Steam Trap 4. Check Valve 1. Ball Valve

Buradaki pislik tutucu, kondens hatlarında buharın yoğuşması ile meydana gelen tortuları tutmaya yararken, çek valf de aynı hatta boşalan kondenstoplarda karşı basıncın önüne geçerek boşaltma kapasitesini artırır. Aynı zamanda vakum nedeniyle geri akışın kondenstopları bozmasının önüne geçecektir.

Kondenstop montajlarınızda şemaya dikkat etmenizi öneririz.

Kondenstopları, çalışma prensiplerini gözden geçirerek şöyle açıklayabiliriz:

Termostatik Kondenstop

Bu tip kondenstoplar kapsüllü kondenstoplar olarak da bilinir. Termostatik kondenstoplar buharlaşma sıcaklığının 10 ila 30°C altındaki kondensi tahliye edebilir. Örneğin 6 bar’lık proseslerde buharlaşma sıcaklığı 165°C olduğuna göre bu kondenstoplar 135°C nin altındaki kondensi tahliye eder. Bu sıcaklığın üzerindeki kondens ise hatta ve serpantinler içinde kalarak ısınmayı engelleyici bir tabaka oluşturur. Sadece 1 mm’lik su filminin ısınmaya karşı gösterdiği direnç yaklaşık 0,5 metrelik bakırın gösterdiği dirence eşittir. Bu nedenle özellikle serpantinli sistemlerde suyun oluştuğu anda sistemden uzaklaştırılması gerekmektedir.

Ayrıca bu su tabakası hem ısıyı engellemektedir hem de koç darbelerine sebebiyet vererek bağlantı rakorlarında hatta serpantinlerde delinmelere yol açmaktadır.

Ters Kovalı Kondenstop

Bu tip kondenstoplar ise kondensi oluştuğu anda tahliye etmesine rağmen havayı tahliye etmekte yetersiz kalır. Hava, sudan çok daha güçlü bir yalıtkan olduğu için tahliye edilemeyen hava, ısınmayı çok geciktirecektir. Sadece 1 mm’lik bir hava filminin ısınmaya karşı gösterdiği direnç 13 metrelik bakırın gösterdiği dirence eşittir. Ayrıca, hava bulunan bölgeye buhar giremediğinden buhar hacmi küçülür. Bu durum da verime etki eder.

Şamandıralı Kondenstop

Şamandıralı kondenstop, kendi bünyesindeki hava tahliye elemanı sayesinde havayı sistemden uzaklaştırır. Şamandıra yardımıyla da kondens oluştuğu anda prosesten atılarak sistemin ısınması çabuklaştırılır. Boşaltma sıcaklığı buhar sıcaklığındadır. Bu özellikleri nedeniyle serpantinli/plakalı ısıtıcılarda, klima santrallerinde, boya makinalarında ve silindirli sanforlarda şamandıralı kondenstop en uygun tip kondenstoptur.

Termodinamik Kondenstop

Sağlam yapısı nedeniyle ana buhar hatları, hat sonları ve kollektörlerde tercih edilir. Ayrıca, kondensi oluştuğu anda tahliye ettiği için ısıl verimi yüksektir. Bu özellikleri nedeniyle hat sonu ve kollektörlerde bu tip kondenstoplar kullanılmalıdır. Tahliye sağlanacaktır.